Ô nhiễm môi trường đất là tình trạng đất ô nhiễm bị gây ra bởi sự có mặt của hóa chất xenobiotic (sản phẩm của con người) hoặc do các sự thay đổi trong môi trường đất tự nhiên. Nguồn tài nguyên đất ở trên thế giới đang bị suy thoái nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi, bạc màu, đất nhiễm mặn, nhiễm phèn , biến đổi khí hậu,… Hiện trên thế giới có nhiều nước đã được xác định là có tình trạng đất bị ô nhiễm nặng nề, ở Anh ghi nhận 300 vùng với diện tích 10.000ha bị ô nhiễm, hay ở bang Minas Gerais của Brazil bị ô nhiễm đất với 60 triệu m3 do vỡ đập bị ảnh hưởng…
Môi trường đất đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với toàn nhân loại, đây vừa là nơi trú ngụ của con người và hầu hết các sinh vật cạn, vừa là nền móng cho các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp và văn hóa của con người. Đất còn là một nguồn tài nguyên quý giá, con người sử dụng tài nguyên đất vào hoạt động sản xuất nông nghiệp để đảm bảo nguồn cung cấp lương thực phẩm cho con người.
Với nhịp độ gia tăng dân số và tốc độ phát triển công nghiệp và hoạt động đô thị hoá như hiện nay thì nguồn tài nguyên đất đang ngày càng bị thu hẹp, chất lượng đất ngày càng bị suy thoái, diện tích đất bình quân đầu người giảm. Hiện giờ, dọc theo bất cứ con đường, góc phố nào, chúng ta cũng dễ dàng bắt gặp những túi rác thải, đồ ăn, túi nilon, chai nhựa, nước thải sinh hoạt,… được vứt bỏ trực tiếp lên mặt đất hoặc chôn lấp dưới đất một cách cẩu thả. Ngoài ra, việc đẩy mạnh công nghiệp, nông nghiệp hóa và mạng lưới giao thông; cùng các tác động của không khí từ các khu công nghiệp, đô thị thải ra những chất không được qua xử lý trực tiếp vào môi trường đất. Đồng thời thải vào môi trường nước, không khí. Những hành động này không những làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị mà còn khiến môi trường đất bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.
Ô nhiễm đất gây ra những hệ lụy nghiêm trọng nào cho đời sống con người và động thực vật?
Tài nguyên đất bị ô nhiễm gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người thông qua tiếp xúc trực tiếp với đất. Đặc biệt, nó còn là mối đe dọa tiềm tàng khi xâm nhập vào tầng nước ngầm vì khi các chất độc hại ngấm vào đất rồi ngấm vào nguồn nước. Cơ thể chúng ta phải tiếp xúc nhiều với crom, chì, các kim loại nặng khác, xăng dầu,… và nhiều thuốc hóa học trừ sâu và diệt cỏ. Đây là nguyên nhân gây nguy cơ dị tật bẩm sinh, rối loạn hô hấp, ung thư, các bệnh ngoài da.
Ngoài ra, ô nhiễm đất còn ảnh hưởng đến sự phát triển hệ sinh thái. Chất gây ô nhiễm thường làm thay đổi quá trình chuyển hóa thực vật, gây giảm năng suất cây trồng; cây cối bị kém phát triển dẫn đến việc bảo vệ đất chống xói mòn bị hạn chế. Hơn nữa động vật còn có nguy cơ tuyệt chủng khi chúng ăn phải những loài thực vật bị nhiễm các chất độc có trong đất được chiết xuất cùng với nước
Những sinh vật nhỏ bé như chúng ta liệu có thể bảo toàn được nguồn tài nguyên quý giá này?
Để khắc phục tình trạng ô nhiễm đất đòi hỏi con người chúng ta cả quá trình lâu dài và bền bỉ, tuy nhiên mỗi cá nhân chúng ta nên hình thành những thói quen nhỏ giúp ngăn chặn nguồn tài nguyên đất khỏi “lụi tàn”. Chẳng hạn như tiết kiệm nước, tái chế, sử dụng sản phẩm hữu cơ và hạn chế sử dụng hóa chất độc hại hay tham gia vào các hoạt động tình nguyện và chương trình bảo vệ môi trường trong cộng đồng, như dọn vệ sinh môi trường, trồng cây, và giáo dục về bảo vệ đất.
Ngoài ra việc tạo sự nhận thức và đam mê cũng sẽ là một biện pháp rất hiệu quả: kêu gọi mọi người hiểu và nhận thức về tầm quan trọng của bảo vệ đất và môi trường tự nhiên hoặc kêu gọi các chính phủ và tổ chức quốc tế thúc đẩy các chính sách và biện pháp bảo vệ đất và môi trường. Hy vọng mỗi cá thể chúng ta sẽ cùng nhau “góp nhỏ thành to” để ngăn chặn nguồn tài nguyên đất khỏi ô nhiễm nhé!
Còn bạn thì sao? Hãy mang tiếng nói của mình về thực trạng ô nhiễm đất hiện nay qua những bài dự thi trong cuộc thi Show It NOW 2023 nhé! Nguồn tài nguyên quý giá của chúng ta đang cần những đóng góp nhỏ nhặt để cùng nhau gìn giữ nền móng cho toàn nhân loại.
